Wat betekent het eigenlijk: parentificatie? Waarom is parentificatie 'een verstrikking in het familiesysteem'? En wat is er nodig om uit deze verstrikking te stappen? Systemisch coach Jolijn Fiddelaers licht het toe.
Wat is parentificatie?
"Parentificatie is een begrip uit de psychologie, en houdt kortweg in dat een kind veel te vroeg de rol van volwassene heeft aanvaard en op zich heeft genomen op emotioneel en sociaal gebied. Het kind krijgt reeds op jonge leeftijd de rol van adviseur, trooster of bemiddelaar, terwijl het daar te jong voor is" (bron: Wikipedia)
Als er al vroeg in je leven een beroep wordt gedaan op je verantwoordelijkheid en emotionele/sociale draagkracht kun je je voorstellen dat je deze kwaliteiten goed ontwikkelt. Als vanzelfsprekend kies je in je latere leven situaties en relaties die je hierin bevestigen. Heel begrijpelijk, immers: deze kwaliteiten komen vaak goed van pas en worden breed gewaardeerd.
Het kan best even duren voordat je je bewust wordt van de keerzijde van parentificatie; en meestal ben je al ver in je volwassen leven eer je de bijbehorende gevoelens van boosheid, bitterheid, verdriet en gemis een plek kunt geven.
De tol van parentificatie is een vroegtijdig afscheid van het kind-zijn.
Je bewust worden van parentificatie maakt je ook bewust van de ROUW van dit vroegtijdige afscheid en het gemis van 'wat er niet was'. Dit doet pijn... Vanuit een grote loyaliteit richting de ouders en de geparentificeerde plek kan het lang duren eer de pijn van dit gemis wordt erkend en doorvoeld.
Een verstrikking in het familiesysteem
Kinderen hebben een extreem grote loyaliteit naar het systeem waarin ze geboren worden: het gezin van herkomst. Als er gaten vallen in het familiesysteem (bv één of beide ouders kan emotioneel niet helemaal aanwezig zijn of is op een andere manier hulpbehoevend) dan is het kind vanuit deze loyaliteit bereid om de ouder(s) te hulp te schieten en de gaten te dichten.
Het kind beweegt dus toe naar de vacante plek in het familiesysteem, vanuit een loyaliteit naar de ouder(s).
Aanvankelijk wordt hier vanuit het systeem goed op gereageerd en het kind wordt 'bevestigd' op de geparentificeerde plek / in de verstrikking.
Om de hardnekkigheid van deze verstrikking echt te begrijpen moet je weten dat er nóg een reden is waarom het kind bereid is de eigen plek te verlaten en een niet-eigen plek in te nemen.
Het kind doet een poging het systeem compleet te maken niet alleen voor de ouder, maar ook om zélf de liefde en zorg te krijgen die het nodig heeft (en waar het recht op heeft). Het kind beweegt dus naar de ouder toe om de ouder tegemoet te komen maar zeker ook zichzelf.
Het kind verlaat de eigen plek om als het ware 'bestaansrecht' te verwerven binnen het systeem; om gezien te worden, erkend te worden, geliefd te zijn.
Kun je de pijn voelen die hiermee gepaard gaat...? Krijg jij ook de neiging om tegen het kindje te zeggen "Maar lieverd, je bént al geliefd! Je hébt al bestaansrecht! Je hoeft niet zo hard te werken en zoveel verantwoordelijkheden te dragen om die gaten te vullen. Kom maar, wees maar klein, wees maar kind, dat is genoeg."
Parentificatie = verwarring op de verticale relatie-lijn
In geval van parentificatie bestaat er een verwarring op de VERTICALE relatie-lijn: de relatie-lijn tussen ouder en kind. Je raadt het al: er bestaan ook horizontale relaties. Horizontale relaties zijn gebaat bij gelijkwaardigheid en een gelijkwaardige balans in geven en nemen. Denk bv aan relaties tussen broers en zussen, partners, vrienden en collega's. In verticale relaties daarentegen is die stroom van geven en nemen anders: de ouder geeft en het kind neemt. Aanvankelijk eenrichtingsverkeer dus.
In het systemisch werk zeggen we: het is de taak van het kind om te ontvangen (= de liefde van de ouder aan te nemen).
In de eerste jaren van je kind zijn heb je eigenlijk alleen maar de liefde van je ouders te ontvangen. Later, als je helemaal 'vol' bent, zul je als vanzelf vanuit deze volheid zelf gaan géven. De liefde die je zo rijkelijk ontvangen hebt in die eerste verticale relatie gaat via jou weer verder de wereld in: in nieuwe verticale en horizontale relaties.
In het ideale geval dan he.... Je kunt je voorstellen dat dit ideale scenario niet altijd raakt aan de werkelijkheid.
Je eigen plek in het familiesysteem
Is parentificatie niet gewoon een ideale zelf-regulerende oplossing van het systeem? Immers, er valt een gat en het gat wordt blijkbaar als vanzelf weer opgevuld. Dat is mooi toch? Ja, daar valt wat voor te zeggen, ware het niet dat het systemisch werk ons leert dat er zoiets bestaat als ORDENING.
Om een lege plek op te vullen moet de eigen plek verlaten worden. Hiermee wordt de ordening van het systeem verstoord.
Ordening betekent dat er voor ieder lid van het systeem een EIGEN, UNIEKE plek in het geheel is.
Alleen op je eigen, unieke plek kom jij goed uit de verf en ben je vrij om jouw eigen leven voluit te leven. De plek van een ander is de plek van de ander... Op je eigen plek ben je magnetisch voor wat het leven VOOR JOU in petto heeft. Hier val je samen met jouw eigen, unieke trilling. Wat dat je oplevert is een gevoel van rust, ontspanning, vervulling en moeiteloosheid.
'De plek van de ander leven' gaat je op enig moment opbreken. Alsof je je om onverklaarbare reden leeg voelt, of mat. Als je de kind-plek hebt verlaten om op de ouder-plek te gaan staan (parentificatie) zul je misschien je 'over-verantwoordelijke positie' zat worden of merken dat je je gaat afzetten tegen je ouder(s), alsof er een te groot beroep op je wordt gedaan. Het kan ook zijn dat het maar niet wil lukken om zelf goede horizontale relaties op te bouwen, bv met je geliefde of in je werk: relaties waarin je net zoveel mag ontvangen als geven.
Wat ooit een oplossing leek (het verlaten van de eigen plek), blijkt uiteindelijk een verstrikking, die de balans in het systeem verstoort.
Hoe stap je uit de verstrikking van parentificatie?
Het verlangen om terug te bewegen naar de eigen plek en vanaf deze plek je leven te leven is het begin van verandering. Hiervoor moet je eerst doordrongen raken van het besef dat 'het verlaten van de eigen plek' je inmiddels meer KOST dan dat het je oplevert. Meestal heb je dan de juiste drijfveer te pakken om de uitdaging aan te gaan en het anders te gaan doen.
Wat helpend is, is om jezelf t.o.v. je ouder(s) weer als kind te plaatsen
Jouw plek ten opzichte van je ouders is de plek van het KIND. Daarmee bevestig je als het ware: Jij bent de grote en ik ben de kleine. Je kunt je voorstellen dat je letterlijk kleiner wordt, jezelf in de ruimte lager plaatst, misschien zelfs een buiging maakt. Hiermee bevestig je je eigen plek t.o.v. hen én hun plek t.o.v. jou.
Als er sprake is van parentificatie zul je merken dat dit lastig is. Op de oorspronkelijke kind-plek word je namelijk onherroepelijk geconfronteerd met het gemis / de boosheid / het verdriet / de pijn van wat er NIET was (en wat maakte dat je destijds van je plek ging). De kind-plek innemen betekent die pijn doorvoelen. In het systemisch werk spreken we dan van ROUW NEMEN.
Wat is er nodig om uit de verstrikking van parentificatie te stappen:
jouw BEREIDHEID om de kind-plek in te nemen
de ROUW NEMEN van wat daar niet was
je ouder(s) hun eigen LOT toevertrouwen
zelf vol in je eigen LEVEN gaan staan (= je eigen lot helemaal nemen)
Dit kan alleen vanuit compassie!
Voor jezelf en voor hen.
Een Opstelling kan je hierbij helpen.
Zelf aan het werk met verstrikkingen in jouw familiesysteem?
Herken je dit thema en vermoed je dat het ook in jouw leven een rol speelt? Er zijn diverse manieren om hiermee aan de slag te gaan, in Individuele Opstellingen of een Familieopstelling met representanten of een combinatie van beiden. Kennismaken met Jolijn of het opstellingenwerk? Doe een keer mee als representant en ervaar zelf de helende werking van een Opstelling (zie Agenda Opstellingen).
Neem gerust contact op als je vragen hebt! Een intake is vrijblijvend en gratis. Ik ontmoet je graag.
Jolijn Fiddelaers
06-10331978
jolijn@shapeshift.today
Comentarios